W ramach Polskiego Ładu weszły w życie przepisy dotyczące tzw. Polskiej Spółki Holdingowej, pozwalających na zwolnienie z opodatkowania transakcji zbycia udziałów i akcji. Celem wdrożenia przepisów o PSH było ułatwienie inwestowania w Polsce. Do tej pory sprzedaż udziałów w jednej inwestycji i nabycie udziałów w innym przedsiębiorstwie wiązać się mogło z koniecznością zapłaty podatku. Ponieważ w wielu krajach UE przewidziane są różne zwolnienia z zapłaty podatku od zysków kapitałowych ze sprzedaży udziałów lub akcji, zachęcało to inwestorów do lokowania swoich środków w Polsce nie bezpośrednio, a poprzez spółki położone w innych krajach UE. Obecnie korzystanie z zagranicznych instrumentów podatkowych co do zasady nie jest konieczne, czy bardziej opłacalne.
W Unii Europejskiej funkcjonują dwa podejścia do spółek holdingowych:
- holding i spółki zależne jako jeden podmiot gospodarczy (np. Holandia, Hiszpania, Portugalia, Wielka Brytania czy Francja),
- holding i spółki zależne jako oddzielne podmioty objęte preferencjami, pomiędzy którymi rozliczenia są co do zasady neutralne podatkowo (Belgia, Grecja i Włochy).
Polska zdecydowała się na drugie rozwiązanie – podmioty będą traktowane jako osobni podatnicy w ramach PSH. Pierwszy model natomiast jest zastosowany w przepisach podatkowych w ramach Podatkowej Grupy Kapitałowej (PGK).
Wprowadzone przepisy mimo relatywnie krótkiego okresu obowiązywania wymagały jednak doprecyzowania i zmian, w tym poszerzenia zakresu zwolnienia. Odpowiedzią Rządu jest nowelizacja z 7 października 2022 r., która ma obowiązywać od 2023 roku.
Istotne zmiany wprowadzone nowelizacją:
- zastąpienie obecnego, 95% zwolnienia dywidendowego pełnym 100% zwolnieniem,
- możliwość tworzenia PSH przez prostą spółkę akcyjną,
- łagodniejsze warunki skorzystania ze zwolnienia.
Główne założenia PSH:
- Głównym warunkiem skorzystania z tej formy prawnej będzie posiadanie przez spółkę holdingową co najmniej 10% udziałów lub akcji w spółce zależnej minimum przez 2 lata (wcześniej 1 rok). Spółka holdingowa nie może być spółką tworzącą podatkową grupę kapitałową – przepisy o PSH są alternatywą dla przepisów o PGK.
- Działalność prowadzona przez spółkę holdingową musi być działalnością rzeczywistą na podstawie przepisów o zagranicznych spółkach kontrolowanych (posiadać personel, lokal, funkcjonować w oparciu o przesłanki ekonomiczne, etc.)
- Zagraniczna spółka zależna nie może kwalifikować się jako kontrolowana spółka zależna (CFC). Wymóg musi być spełniony w roku podatkowym wypłaty dywidendy oraz w którymkolwiek z trzech lat poprzedzających rok wypłaty (zamiast wcześniej pięciu lat).
- Spełnienie tego warunku nie ma znaczenia, jeżeli zagraniczna spółka zależna podlega opodatkowaniu od całości swoich dochodów w państwie UE/EOG oraz prowadzi w nim istotną rzeczywistą działalność gospodarczą.
- Kolejne zwolnienie obejmuje zwolnienie z podatku dochodowego dochodu ze zbycia udziałów w polskiej lub zagranicznej spółce zależnej przez PSH do podmiotu niepowiązanego.
- Zwolnienie ma zastosowanie przy założeniu, że co najmniej 50 proc. wartości aktywów spółki zależnej (krajowej lub zagranicznej), bezpośrednio lub pośrednio, nie stanowią nieruchomości położone w Polsce lub prawa do takich nieruchomości.
- Po nowelizacji w 2023 r. spółka zależna będzie mogła skorzystać ze zwolnień z opodatkowania poprzez prowadzenie działalności w SSE (Specjalna Strefa Ekonomiczna) lub w ramach PSI (Polska Strefa Inwestycji) – natomiast spółka holdingowa dalej nie może korzystać ze zwolnień z opodatkowania dochodu prowadzonej działalności w SSE lub PSI. W nowelizacji zniesiono także negatywny warunek posiadania przez spółkę zależną nie więcej niż 5% kapitału w innej spółce oraz zniesiono zakaz posiadania ogółu praw i obowiązków w spółce osobowej.
- Wspólnikiem PSH bezpośrednio lub pośrednio nie może być podmiot mający siedzibę w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową. Po nowelizacji warunek ten musi być spełniony przez przynajmniej dwa lata poprzedzające datę wypłaty dywidendy lub zbycia udziałów. Przy rozproszonym akcjonariacie ten warunek może być problematyczny do spełnienia (fiskus oczekuje aby PSH to weryfikowała co potwierdzają wydane w 2022 roku indywidualne interpretacje podatkowe, np. interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 7 września 2022 r., nr 0111-KDIB1-3.4010.445.2022.1.JKU.).
- Zniesienie w nowelizacji braku możliwości łączenia zwolnienia z opodatkowania dywidend w ramach PSH ze zwolnieniem dywidendowym przewidzianym w art. 20 ust. 3 oraz art. 22 ust. 4 ustawy o CIT (zwolnienie partycypacyjne).
- Kolejną zmianą jest wprowadzenie do ustawy o CIT wyłączenia mechanizmu pay and refund w stosunku do dywidendy wypłaconej przez spółkę zależną do spółki holdingowej w ramach PSH. Oznacza to, że przy wypłacie dywidendy powyżej 2 mln zł nie powstanie obowiązek poboru i zapłaty podatku, a następnie ubiegania się o jego zwrot.
Nowelizacja PSH zbiega się w czasie ze zmianami kodeksu spółek handlowych (ustawa z 9 lutego 2022 roku która weszła w życie 13 października 2022). Zmiany w KSH umożliwiają m. in. instytucjonalizację holdingu czyli stworzenie formalnej grupy spółek realizujących wspólny interes (grupa ujawniana w Krajowym Rejestrze Sądowym), co więcej zwiększają one uprawnienia zarządu spółki holdingowej, zmniejszając odpowiedzialność zarządów spółek zależnych.
Dodatkowo warto wspomnieć o kolejnym wdrażanym rozwiązaniu funkcjonowania powiązanych przedsiębiorstw w zakresie podatku od towarów i usług, funkcjonujący oddzielnie, tj. Grupę VAT.